ارتباط مردگان با انسانهای دنیوی در روایات و احادیث رسیده از پیشوایان اسلام به صورت زیارت و ملاقات آنان با انسانهای دنیوی ذکر گردیده چنانکه امام موسی کاظم (ع)، ملاقات مؤمن بعد از مردن، در عالم برزخ، با اهل و عیال خود را در بیانی تأیید فرمودند.
ارتباط مردگان با زنده ها
ارتباط مردگان با انسانهای دنیوی در روایات و احادیث رسیده از پیشوایان اسلام به صورت زیارت و ملاقات آنان با انسانهای دنیوی مطرح گردیده است چنانکه اسحاق بن عمار که یکی از یاران امام موسی کاظم (ع) میباشد، میگوید: «به امام کاظم (ع) گفتم: آیا مؤمن بعد از مردن، در عالم برزخ، اهل و عیال و خویشاوندان خویش را ملاقات میکند؟ پاسخ دادند: آری.»
مردگان در عالم مثال با جسد مثالی، از علوم دنیائی و کارهای موجود و انجام شده اطلاعاتی دارند و ارواح مردگان همان ارواح دارای حواس باطنی و دارای حافظه و ذهن و علم و غیر آن میباشند که در دنیا داشتهاند بلکه مقداری نیز به جهت تجرد ارواح از مشکلات و محدودیتهای جسمی و جسمانیت و ماده و مادیت وسیعتر گشته است.
مؤمن و کافر در اصل ملاقات با زندگان دنیائی با خویشاوندان و اهل و عیال خویش، مساوی و برابر هستند و لکن در نحوه ملاقات و نتیجه حاصل از آن با یکدیگر فرق دارند، مؤمن آنچه را که دوست دارد میبیند و آنچه را که از آن کراهت دارد نمیبیند و لکن کافر آنچه را که دوست ندارد میبیند و آنچه را دوست دارد نمیبیند.
چنانکه در روایتی از «حفص بن بختری» از امام صادق (ع) چنین وارد است: (2) امام صادق (ع) فرمود: «مؤمن اهل و عیال و خویشاوندان خود را دیدار میکند و میبیند آنچه را که دوست دارد و از او مخفی میشود آنچه را که آن را دوست ندارد و کافر نیز اهل و عیال خویش را دیدار میکند و لکن میبیند آنچه را که آن را دوست ندارد و از او مخفی میشود آنچه آن را دوست دارد (یعنی درست نقطه مقابل دیدگاه مؤمن، زیرا این نحوه ملاقات، موافق روحیه و اعمال مؤمن و کافر است چون این حالت را از همان دنیای مادی به ارمغان آوردهاند و درست نتیجه مستقیم افعال آن دو میباشد.»
مؤمن و کافر در اصل ملاقات با زندگان دنیائی با خویشاوندان و اهل و عیال خویش، مساوی و برابر هستند و لکن در نحوه ملاقات و نتیجه حاصل از آن با یکدیگر فرق دارند، مؤمن آنچه را که دوست دارد میبیند و آنچه را که از آن کراهت دارد نمیبیند یعنی مؤمن یک حالت وجد و شادمانی و آرامش روح دارد و لکن کافر آنچه را که دوست ندارد میبیند و آنچه را دوست دارد نمیبیند چون روحیه کافر با این نوع نمایش و شرح حال و ملاقات، تناسب دارد.
مؤمن با اهل و عیال خود ملاقات میکند زیرا خداوند به او اجازه میدهد همراه و فرشتهای که با او هستند و اعمال او را تحت کنترل دارند، با افراد فامیل خود دیدار کند.